Przywrotnik pasterski (Alchemilla monticola)

Cytat z książki:

Występowanie 
Prawie w całej Europie.

Siedlisko
Na łąkach, przydrożach, skrajach lasów.

Często występuje z roślinami jadalnymi:
świetlik, bylica pospolita, kozibród, głowienka, dziewięćsił, złocień właściwy, stokrotki, dzwonki, koniczyny, mniszek lekarski, pasternak, szczaw zwyczajny, krwawnik pospolity, babki, krwiściąg mniejszy, rdest, rzeżucha łąkowa. 

Opis
Bylina. Maj do września; 3-30 cm. Bardzo zmienna. Zwykle owłosiona. Liście dłoniasto-klapowe, górne siedzące na pędzie. Kwiaty zielonożółte, wielkości 3-5 mm w kwiatostanach wierzchotkowatych, brak korony, pręciki żółte. 

Możliwość pomyłki
Z przywrotnikiem alpejskim, który ma srebrnoszare owłosione od spodu liście i który podobnie można stosować.

Części jadalne

Świeże liście. Smak kwaskowato-ziołowy.

Zbiór
Niekwitnące lub kwitnące ziele lub same liście od wiosny do lata. 

Substancje czynne
Kwasy organiczne, garbniki, lipidy, żywica, saponina, węglowodany.
Ma właściwości trawienne, wykrztuśne, rozkurczowe, stosowany w kuracjach oczyszczających krew i do opatrywania ran.
Łyżeczkę suszonego ziela przywrotnika zalać 1/4 l zimnej wody i podgrzać do wrzenia, odstawić na 10-15 minut i odcedzić. Jedna do trzech filiżanek dziennie. Płynem tym można także przemywać rany.

Zastosowanie
Świeżą sałatkę można przyrządzić z liści przywrotnika, czosnku niedźwiedziego, mniszka, krwiściągu, rzeżuchy łąkowej, z dodatkiem oliwy, octu, soli i pieprzu. Aby dość sztywne liście stały się bardziej miękkie, można je sparzyć wrzątkiem. Jednak wtedy całość będzie nieco mazista. Dlatego lepiej pokroić liście na bardzo cienkie paski. Na jarzynę przygotowuje się drobno pokrojone liście przywrotnika z pokrzywą, szczawiem, czosnkiem niedźwiedzim z jedną do dwóch łyżek oleju, wodą i solą, gotując je 5 minut albo bardzo silnie obsmażając. Doskonale smakują z ryżem lub podduszone, upieczone potem w podpłomykach. 
Rada: Często na liściach przywrotnika można zauważyć zbierające się rankiem krople wody. Powstają one w wyniku gutacji, aktywnego wydalania wody przez roślinę specjalnymi szparkami. Właśnie te krople wody stosowali alchemicy do produkcji "wody niebiańskiej", która miała być jednym ze składników tak poszukiwanego kamienia filozoficznego. Krople tej wody można spokojnie pić, jeśli na przykład pobliski strumień nie wydaje się nam zbyt czysty. W renesansie wierzono, że przywrotniki mogą przywrócić dziewictwo. 

Jadalne dzikie jagody i rośliny. Detlev Henschel, MUZA SA, Warszawa 2004; str 178

 Więcej informacji o przywrotniku m.in. na stronie dr Różańskiego http://www.rozanski.ch/fitoterapia3.htm